وانیل یک نوع گیاه است که مصرف گسترده‌ای در جهان دارد. اسانس وانیل نیز در دو حالت مایع و پودر در بازار عرضه میشود. از این ماده به‌عنوان یک طعم‌دهنده معطر قوی در انواع خوراکی میتوان استفاده کرد. خاصیت این اسانس باعث شده است که دو نوع از آن به‌صورت حلال در آب و حلال در روغن به تولید برسد.
اسانس وانیل چیست؟
این ماده را از دانه‌های گیاه آن و پس از فرآوری تخمیری و استخراج عطر دل‌پذیر به دست می‌آورند و شکل رایج آن نیز به‌صورت پودر دیده میشود.
عصاره یا اسانس فوق یکی از پرکاربردترین موادی است که در آشپزی در سطوح مختلف و به‌شکل‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. رایحه بسیارقوی و دلنشین این ماده را باید یکی از عوامل محبوبیت آن دانست که باعث شده است یکی از مواد ثابت تهیه انواع کیک، بستنی، دسر و نوشیدنی‌های مختلف باشد.
آنچه امروز به‌عنوان وانیل قابل تهیه است نوع صنعتی این ماده است که اسانس آن شمرده میشود که از پروپیلن گلیکول به همراه برخی مواد افزودنی دیگر به دست می‌آید. اصل این ماده از برخی انواع گل ارکیده حاصل میشود. این گل در حدود 60 نوع متفاوت وجود دارد که برای تهیه وانیل تنها به تعداد اندکی از آن‌ها میتوان مراجعه کرد.
شکوفه‌های ارکیده که برای این کار مورد نیاز هستند، فقط یک روز ظاهر می‌شوند، کشاورزان آن‌ها را می‌چینند تا به تخمک‌های آن‌ها دست پیدا کنند و بعد به‌روش‌های متعددی مورد تخمیر قرار می‌دهند تا به پودر مورد نظر دست بیایند. پودری که رتبه دوم را در جهان بعد از زعفران دارد.
خاستگاه و زادگاه وانیل هم به کشور مکزیک برمی‌گردد. از بوی خوش این اسانس به‌عنوان یک رایحه بی‌نظیرسلطنتی یاد میشود، به‌قدری که وقتی پادشاه اسپانیا به مکزیک سفر کرد و در نوشیدنی بی‌نظیر سلطنتی با آن آشنا شد تحت تاثیر آن قرار گرفت و آن را برای کشور خود به ارمغان برد، ملکه انگلستان نیز در قرن هفدهم شیفته این بوی دل‌پذیر شد و خواستار استفاده از آن بود. امروزه 75 درصدوانیل جهان در ماداگاسکار به تولید می‌رسد.
انواع اسانس وانیل
در یک دسته‌بندی کلی این ماده در دو گروه طبقه‌بندی میشود:
- پودری: با دانه‌های بسیار ریز و کریستالی
- مایع: این حالت از اسانس پودری حاصل میشود.
هر کدام از انواع فوق متناسب با دیگر مواد در خوراکی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. باید دقت کرد که این چاشنی خوش عطر و بو باید متناسب و به‌اندازه استفاده کرد و در مقابل وسوسه رایحه آن دچار افراط نشد. در حالت مایع مصرف تنها 2 تا 3 قطره کاملا بوی آن را به ارمغان می‌آورد و درصورت استفاده از نوع پودری، کافی است که به مقدار نوک قاشق چای‌خوری از آن را به مواد مورد نظر اضافه کرد.
کاربردهای اسانس وانیل
با توجه به بوی بی‌نظیر و پرقدرت اسانس وانیل آن در زمینه‌های متعددی استفاده میشود که برخی از آن‌ها را به شرح ذیل معرفی می‌کنیم:
- افزودن به پودر قند و شکر
- به کار بردن در تهیه و پخت انواع کیک، شیرینی، بستنی و دسر
- تهیه شکلات
- در تولید آدامس
- اضافه کردن به انواع آب‌میوه
- استفاده در پخت نان
- در تهیه شربت
- در ساخت شوینده‌های مختلف
- استفاده در شمع‌سازی
هم تیمی های خوب برای اسانس وانیل
اسانس وانیل رایحه ای بسار گرم و طعمی دلنشین دارد و در شیرینی پزی و کیک پزی کاربرد بسیاری دارد. با این حال وقتی صحبت از تزئینات کیک و شیرینی میشود رنگ اسانس وانیل چندان خود نمایی نمیکند. به همین منظور میتوان برای نمای پررنگ تر و جذاب تر از رنگ های خوراکی کمک بگیریم . دوتا از زنده ترین و قشنگ ترین رنگ های خوراکی رنگ خوراکی قرمز کارموزین و رنگ برلیانت بلو هستند.دو رنگ قرمز شرابی و آبی عمیق که ظاهر محصول را چند برابر زیباتر میکنند.
خواص درمانی اسانس وانیل
رایحه قوی این ماده آن را برای بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات عصبی قابل استفاده و موثر ساخته است. یکی از اثرگذارترین ویژگی‌های آن را باید خاصیت ضد استرس و ضد افسردگی و اثر آرامش‌بخشی آن دانست. از این اسانس برای رفع خستگی و مشکلات خواب هم میتوان کمک گرفت و مخصوصا به مقابله با بی‌خوابی رفت. این عصاره بی‌نظیر می‌تواند احساس شادی و نشاط نیز در افراد به وجود بیاورد.
گفته میشود وجود موادی مانند اوژنول و وانیلین هیدروکسی بنزآلدئید در این عصاره به بدن برای مبارزه با انواع عفونت‌ها یاری می‌رساند.
افزایش میل جنسی یکی دیگر از آثاری است که به اسانس جادویی فوق نسبت داده میشود. بوی این ماده را برای مردان بسیار جذاب توصیف میکنند و معتقدند که استشمام آن هیپوتالاموس را تحریک می‌کند که خودش عامل کنترل و تحریک غدد جنسی است. به همین دلیل آن را برای کسانی مناسب می‌دانند که از ضعف میل جنسی شکایت دارند. افشاندن بوی آن در اتاق خواب یا فضای منزل به این اثربخشی کمک می‌کند.
برای افزایش تمرکز و خلاقیت هم میتوان دست به دامان اسانس وانیل شد؛ زیرا با آرامشی که برای فرد ایجاد می‌کند عاملی برای تقویت تمرکز وی میشود و تاثیری مطلوب و مثبت بر سیستم حافظه و قوای عاطفی و احساسی او می‌گذارد.
ویژگی‌های کلی اسانس وانیل
وانیلین یک ترکیب گیاهی فنلی است که مهم‌ترین جزء وانیل شناخته میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که وانیلین دارای خواص مفیدی است که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- آنتی اکسیدان
- ضد سرطان
- ضد التهاب
- محافظت کننده عصبی
البته باید دانست که عصاره طبیعی وانیل از صدها ترکیب ازجمله وانیلین تشکیل شده است؛ اما وانیل مصنوعی فقط حاوی وانیلین است. به همین دلیل، وانیل مصنوعی به احتمال زیاد اثرات سلامتی متفاوتی نسبت به محصولات طبیعی وانیل دارد.
ممکن است اثرات آنتی اکسیدانی داشته باشد.
برخی از ترکیبات موجود در عصاره وانیل دارای اثرات آنتی اکسیدانی هستند که به محافظت در برابر آسیب سلولی کمک میکنند؛ به‌عنوان مثال، فنولیک ، وانیلین و اسید وانیلیک که پتانسیل آنتی اکسیدانی آن‌ها مورد تحقیق قرار گرفته است.
آزمایشی در سال 2020 نشان داد که وانیلین و وانیلیک اسید از سلول‌های مغز در برابر استرس اکسیداتیو محافظت میکنند. از بین این دو، وانیلین قوی‌تر بود. همچنین مطالعه دیگری نشان داد وانیلین از آسیب کبدی و آسیب اکسیداتیو مرتبط با سن محافظت می‌کند.
ممکن است خواص ضد التهابی داشته باشد
اگرچه التهاب بخشی ضروری از یک پاسخ ایمنی طبیعی است، التهاب مزمن با نگرانی‌هایی درباره سلامتی از جمله افزایش خطر بیماری مزمن مرتبط است. استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از غذاها و نوشیدنی‌های غنی از ترکیبات ضد التهابی ممکن است نشان‌گرهای التهابی را در بدن کاهش دهد و سلامت کلی را بهبود بخشد. همچنین به‌طور امیدوارکنندهای، محصولات وانیلی حاوی موادی هستند که اثرات ضد التهابی قوی دارند؛ ازجمله وانیلین.
جمع‌بندی
در کنار انواع موادی که در آشپزی کاربردهای زیادی دارند، باید از اسانس وانیل به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و پرکاربردترین اسانس‌هایی نام برد که ازنظر محبوبیت جایگاه بسیار قوی و بالایی دارد. زمینه‌های استفاده از این ماده از انواع دسر‌ها، خوراکی‌های مختلف، بستنی‌ها و انواع کیک و شکلات‌هاگرفته تا تولید برخی شوینده‌ها و صنعت شمع‌سازی را هم در بر می‌گیرد. برای این ماده بسیار معطر و خوش‌بو تاثیراتی درمانی هم گفته شده است که از رفع استرس و افسردگی تا نشاط‌آوری میتوان دامنه آن را دید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.