اسانس خوراکی میوه ای نوعی ترکیب شیمیایی آب‌گریز است که از گیاهان متعددی به دست می‌آید و با عناوینی مثل «روغن‌های اساسی»، «روغن‌های اثیری»، «اترولئوم» نیز شناخته می‌شوند. این افزودنی‌های بسیار محبوب در انواع محصولات غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف از تولید مواد غذایی و نوشیدنی‌ها گرفته تا صنعت داروسازی، ساخت عطر، تولید محصولات بهداشتی و مواد شوینده دارند. کارن تجارت در ادامه این مطلب به بررسی انواع روش های تهیه اسانس میوه ای میپردازد.
انواع اسانس خوراکی میوه ای
این مواد افزودنی را در چندین نوع می‌توان یافت که عبارت‌اند از:
اسانس‌های محلول در آب
گروه فوق که در آب حل می‌شوند، به دو صورت مایع و پودر قابل تهیه هستند. شکل مایع آن‌ها بیشترین کاربرد را در صنایع مواد غذایی دارند، به‌ویژه در تولید انواع نوشیدنی‌ها مثل آب‌میوه‌های مختلف.
اسانس‌های محلول در روغن
اسانس‌ها محلول در الکل در صنایع غذایی کاربرد وسیعی دارندو70 درصد مواد در ترکیب شیمیایی آن‌ها حلال در چربی هستند. برخی از زمینه‌های کاربرد آن‌ها، عبارت است از تولید خمیردندان‌های متعدد، محصولات ژلهای مانند انواع ژلهای مو، ژلهای شست‌وشوی صورت، خمیرهای ریش و بسیاری مواد مشابه دیگر.
اسانس‌های محلول در الکل
برخی از افزودنی‌های خوراکی و اسانس خوراکی میوه ای را هم مواد محلول در الکل تشکیل می‌دهند.
طریقه استخراج اسانس خوراکی میوه ای
اسانس‌ها از فشردگی و تقطیر بخش‌های مختلف گیاهان متعدد مثل دانه، برگ، ساقه و… و به روش‌های گوناگونی حاصل می‌شوند.
شاید برایتان جالب باشد: سفری در تاریخچه وانیل
تولید اسانس به شیوه تقطیر
برخی از افزودنی‌های خوراکی از گیاهان نعناع فلفلی، اسطوخودوس (لوندر)، روغن درخت چای، پاچولی و اوکالیپتوس به دست می‌آیند. مناسب‌ترین روش برای تولید اسانس این گیاهان تقطیر است.
برای این کار بخش‌هایی از گیاه مانند گل، برگ‌ها، چوب، پوست، ریشه یا دانه را در دستگاه مخصوص تقطیر می‌گذارند، با آب ترکیب می‌کنند و آن‌ها را در معرض حرارت قرار می‌دهند که باعث می‌شود مواد فرار موجود تبخیر شوند. بخار حاصل‌شده از لوله‌ای در دستگاه عبور می‌کند که خنک است و شرایط را برای تبدیل شدن دوباره بخارها به حالت مایع فراهم می‌سازد.
مایع به‌دست‌آمده در یک ظرف خاص جمع می‌شود که دو فاز در آن تعبیه شده است، یک فاز را روغن تشکیل می‌دهد که همان اسانسی است که از آن سخن می‌گوییم و اگر منبع اصلی از میوه‌ها انتخاب شده باشد، اسانس خوراکی میوه ای را به وجود می‌آورد. فاز دیگر آن آبی است و ترکیب یا مخلوطی از عصاره گیاه همراه با آب را تشکیل می‌دهد. ازاین ترکیبات با عنوان عرقیجات گیاهی یاد می‌شود.
تهیه اسانس ازطریق فشرده‌سازی
استفاده از شیوه فشرده‌سازی برای تولید اسانس برخی مرکبات مثل پرتقال و میوه‌های مشابه دیگر کاربرد دارد. ازآن‌جا‌که پوست این نوع میوه‌ها حاوی روغن زیادی است، اقدام برای روغن‌گیری از آن‌ها نسبت به دیگر مواد و محصولات، مستلزم هزینه‌های کمتری است؛ بنابراین بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. روش فشرده‌سازی شامل فشردگی و سرد کردن می‌شود که ممکن است به‌صورت مکانیکی انجام شود.
به دست آوردن اسانس به کمک حلال
همه گیاهان مانند مرکبات از روغن زیادی برخوردار نیستند و فقط حاوی مقدار اندکی از این مواد هستند. برخی از اجزای این مواد گیاهی ظرافت زیادی دارند و وقتی در معرض حرارت قرار می‌گیرند، به‌راحتی از دیگر ترکیبات جدا می‌شوند. راه مناسب برای استخراج این مواد ظریف و تولید اسانس خوراکی میوه ای استفاده از یک ماده حلال مناسب مانند هگزان یا دی اکسید کربن است که اصطلاحا به آن‌ها بتن می‌گویند.
بتن‌ها را ترکیب یا مخلوطی از روغن، موم، رزین و انواع دیگر مواد گیاهی تشکیل می‌دهند که معطر هستند؛ اما چون به‌صورت مخلوط وجود دارند برای استخراج آن‌ها باید از یک عنصر حلال دیگر همچون اتیل الکل کمک گرفت. به این منظور محلول الکل را به مدت دو روز در دمای 18 درجی سانتی‌گراد نگه می‌دارند. این کار باعث رسوب موم‌ها و لیپیدهای موجود در محلول خواهد شد.
مرحله بعد با فیلتر کردن همین رسوبات شکل می‌گیرد و با جدا کردن الکل ازطریق تبخیر ادامه می‌یابد. بعد از همه این کارها، آن‌چه باقی می‌ماند نوعی اسانس گیاهی است.
استخراج اسانس بااستفاده ازفلورازول
فلورازول هم یک نوع حلال است که در فرایند استخراج و تولید اسانس خوراکی میوه ای به کار می‌رود و به‌عنوان جایگزینی برای مبرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طور کلی استفاده از این ماده رایج نیست و توصیه نمی‌شود؛ حتی اتحادیه اروپا مصرف آن را ممنوع اعلام کرده است. دلیل این ممنوعیت هم به ویژگی این ماده برمی‌گردد. فلورازول به‌عنوان ترکیبی دوست‌دار اوزون شناخته می‌شود، بااین‌حال توانایی زیادی برای ایجاد گرمایش جهانی دارد.
از سوی دیگر اسانسی که با کمک این ترکیب به دست می‌آید از درجه خلوص بالاتری برخوردار است و کمتر در معرض فساد و تخریب قرار می‌گیرد. از مزیت‌های فلورازول می‌توان به این موضوع اشاره کرد که امکان استخراج اسانس را در دمای اتاق یا حتی کمتر از آن به وجود می‌آورد.
موارد استفاده اسانس خوراکی میوه ای
زمینه‌های استفاده از انواع اسانس‌های خوراکی بسیار گسترده است؛ ولی در یک نگاه کلی می‌توان کاربردهای آن‌ها را در موارد زیر دسته‌بندی و معرفی کرد
- به‌عنوان افزودنی‌هایی برای ایجاد طعم و رایحه خوش در محصولات غذایی
- مصرف در صنعت تولید نوشیدنی‌ها که طیف گسترده‌ای را در برمی‌گیرد؛ از انواع آب‌میوه‌ها گرفته تا نوشیدنی‌های رنگی مختلف دیگر که در بازار موجود هستند.
- برای تهیه محصولات بسیار متنوع قنادی‌ها مثل کیک‌ها، انواع شیرینی‌ها، ژله‌ها، دسرها، بستنی‌ها و مواد بسیار دیگری.
- در صنعت داروسازی برای استفاده در برخ داروها مثل محصولات درمانی ویژه کودکان
- استفاده در محصولات آرایشی و بهداشتی
بیشتر بدانید: تفاوت اسانس مایع و پودری
محبوب ترین اسانس خوراکی میوه ای
گونه‌های متعددی از محصولات اسانس خوراکی میوه ای وجود دارند که بسیار پرکاربرد و محبوب هستند و در بسیاری از محصولات غذایی و شیرینی‌جات مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- اسانس موز
- اسانس توت‌فرنگی
- اسانس پرتقال
- اسانس لیمو
- اسانس هلو
- اسانس انبه
- اسانس بلوبری
- اسانس سیب
جمع‌بندی
انواع اسانس خوراکی میوه ای دسته‌ای از افزودنی‌های بسیار پرکاربرد و محبوب هستند که از میوه‌های متعدد به دست می‌آیند و روش‌های مختلفی برای حصول آن‌ها وجود دارد. سه طبقه اصلی این مواد را در بر می‌گیرند که عبارت‌اند از اسانس‌های محلول در آب، محلول در روغن و محلول در الکل. محبوب‌ترین این خوراکی‌ها را اسانس‌های موز، توت‌فرنگی، پرتقال، انبه، بلوبری، لیمو و سیب تشکیل می‌دهند که در صنایع متعددی از مواد غذایی و تولید انواع نوشیدنی گرفته تا صنایع دارویی و محصولات بهداشتی و آرایش به کار می‌روند.
بدون دیدگاه