رنگ‌و بو و عصاره‌های طبیعی در زندگی نقش مهمی دارند و جایگاه و تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان رو به افزایش است. این مواد در شکل‌های مختلف از رایحه‌درمانی تا مصارف خوراکی می‌توانند وضعیت خلقی و اعصاب و روان افراد را بهبود ببخشند.
اسانس چیست؟
اسانس‌ها، بهعنوان عصاره‌های گیاهی از ماده‌ای غلیظ به دست می‌آیند. آن‌ها را می‌توان در شکل و ظاهر روغن‌های فرّار، اتری، معطر یا روغن‌های آروماتراپی تهیه کرد که با رایحه متمایز و مطبوع خود شناخته می‌شوند. این مواد را می‌توان از ریشه، ساقه، پوست، دانه، برگ، گل یا میوه گیاهان استخراج کرد.
ا‌زآنجاکه اسانس‌ها مولکول‌هایی بسیار کوچک هستند، به‌راحتی به سلول‌های بدن نفوذ می‌کنند و حتی برخی از آن‌ها توانایی عبور از سد خونی مغز را هم دارند. این ویژگی عامل تفاوت آن‌ها و اسید چرب موجود در روغن‌های حیوانی و گیاهی است که دارای مولکول‌های بزرگ‌تری هستند و اثرات درمانی یکسانی را نشان نمی‌دهند. شاید مهم‌ترین دلیل برای شناسایی تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان از همین تفاوت مهم آغاز می‌شود.
راه‌های استخراج عصاره‌های گیاهی
این مواد سودمند و خوش‌عطروبو با شیوه‌های متفاوتی استخراج می‌شوند که عبارت‌اند از:
تقطیر با بخار
این کار باعث تبخیر ترکیبات فرار و سپس متراکم شدن آن‌ها می‌شود.
پرس سرد
این روش با خرد و فشار بسیار زیاد مواد گیاهی به نتیجه می‌رسد.
استفاده از حلال
این کار به جدا شدن روغن‌ها از مواد اصلی کمک می‌کنند.
استخراج co2 با استفاده از گاز مایع سرد
خیساندن
این شیوه با خیساندن مواد گیاهی مورد نظر در آب، روغن یا الکل صورت می‌گیرد.
کمک گرفتن از فرایند جذب
برای این کار به چربی‌های حیوانی یا گیاهی بدون بو نیاز است.
تقطیر آب
آب جوش را نیز می‌توان برای به دست آوردن عصاره به کار برد.
چرا تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان اهمیت دارد؟
گسترش اختلالات اضطرابی و استرس‌های ناشی از سبک زندگی باعث نگرانی‌هایی درباره سلامت انسان‌ها شده است. روند روبه‌رشد نشانه‌های بالینی این اختلالات ضرورت یافتن راه‌حل‌هایی ساده، موثر و قابل استفاده برای همگان را افزایش می‌دهد.
از مهم‌ترین راهبردها برای حل این معضل جهانی، بازگشت به طبیعت و کمک گرفتن از خواص مواد گیاهی و استفاده از تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان است که یکی از موضوعات جدی تحقیقات را به خود اختصاص می‌دهند. نتایج کلی این مطالعات به اثرات مثبت این مواد اشاره می‌کنند که آثار چشمگیری در کنترل استرس و افزایش آرامش افراد دارند.
علاقه من هم به استفاده از اسانس‌ها وقتی شروع شد که کمی درباره اثر رایحه و بوهای گیاهی مطالعه کردم و انگیزه‌ام با استشمام بوی برخی ادویه‌جات، دم‌نوش‌ها و گیاهانی برانگیخته شد که در خانه موجود بودند، از نعناع و پونه گرفته تا اسانس قهوه و چای و ادویه‌جاتی مثل دارچین و زنجبیل.
این علاقه با هدف افزایش زیبایی صورت و بهبود وضعیت پوستم ادامه پیدا کرد، همه تلاشم را برای پیدا کردن مراکزی به خرج دادم که روغن طبیعی استخراج می‌کردند و تا امروز از مشتریان پروپا قرص آن‌ها هستم و هر روز صبح کارم با ماساژ صورت به کمک روغن شروع و شب‌ها با استشمام عطر دل‌انگیز یک اسانس آرامش‌بخش تمام می‌شود. نمی‌توانم اثرات دل‌انگیز این کار را توصیف کنم مگر این‌که خودتان با تجربه آن را احساس کنید.
بخوانید درباره:نقش اسانس خوراکی در قنادی
روش بهره‌مندی از تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان
تنوع بسیار زیاد گیاهان عامل امیدبخشی در دست‌یابی به عصاره‌های متعددی است که هرکدام خواص متفاوتی دارند. انجام آزمایش‌های مختلف به شناسایی تاثیرات هریک از آن‌ها، دامنه کاربرد و بهترین شیوه استفاده آن‌ها را نشان خواهد داد تا تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان آشکار شوند.
با شیوه‌های متفاوتی می‌توان از تاثیر اسانس‌ها در بهبود وضعیت جسمی و روانی بهره برد. امروزه راهبردهای رایحه‌درمانی و آروماتراپی توانسته‌اند نظر اعتماد افراد زیادی را جلب کنند و مراکز علمی متعددی نیز می‌کوشند این مسیر را توسعه دهند.
راه‌های استفاده از عصاره‌های گیاهی
به‌طور کلی اسانس‌های سودمند را می‌توان در دو دسته اصلی خوراکی و غیرخوراکی طبقه‌بندی کرد. گروهی از این عصاره‌ها که قابلیت استفاده بهعنوان خوراکی را دارند در شکل‌های مختلف و با رنگ‌و‌بوهای متنوع در انواع خوراک‌ها و در صنایع غذایی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند و به‌ویژه در ایجاد طعم‌های خاص و ظاهر جذاب خوراکی‌هایی مثل انواع کیک، شکلات، دسر، بستنی و… کاربرد زیادی دارند.
تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان در دسته غیرخوراکی این مواد نیز به چشم می‌خورد که در دو شاخه قابل استفاده هستند. برخی از آن‌ها با ایجاد بو و رایحه‌های دل‌چسب به مصرف می‌رسند و گروهی دیگر به‌شکل روغن‌های درمانی و به‌صورت موضعی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، در ادامه بیشتر آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
رایحه‌درمانی یا آروماتراپی
منظور از رایحه، عطرهای حاصل از گیاهان است و رایحه‌درمانی یا آروماترپی را می‌توان بهعنوان یک روش درمانی جایگزین معرفی کرد که با هدف کمک گرفتن از فواید بوهای خوش برای حفظ سلامتی به کار گرفته می‌شود. با این نگاه از قسمت‌های معطر گیاهان برای افزایش سلامتی و کسب مزایای درمانی استفاده می‌کنند.
این عطر و بوهای خاص تا پیش از آن‌که بهعنوان اسانس استخراج شوند، کار حفاظت از گیاه در برابر آفات، حشرات و حیوانات را بر عهده دارند و در واقع بخشی از سیستم ایمنی آن به‌حساب می‌آیند؛ بنابراین استفاده از این اسانس‌ها قدرت شفابخشی روییدنی‌های زمین را به انسان ها می‌بخشد.
رایحه‌درمانی به صورت‌های زیر ممکن می‌شود:
– استنشاق مستقیم از بطری حاوی عصاره
– تنفس بوی آن با کمک دستگاه‌های بخور، پخش‌کنند یا رطوبت‌سازهای تنفسی
– افشاندن چند قطره روی بالش پیش از خواب
روغن‌درمانی
به کار بردن عصاره‌های گیاهی از طریق شکل روغنی آن نیز امکان دارد تا فواید درمانی آن‌ها به بدن افراد برسد. این کار را می‌توان به شیوه‌های زیر انجام داد تا شاهد تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان بود:
– مالش مستقیم آن‌ها روی بدن و مواضع مورد نظر به‌صورت رقیق‌شده
– استفاده در یک لوسیون مخلوط‌شده ازطریق ماساژ
– افزودن چند قطره از آن‌ها به حمام گرم
– اضافه کردن قطراتی از اسانس توت فرنگی به صابون، شامپو یا شست‌وشوی بدن با آن‌ها
– به کار بردن در روغن‌های اسانسی در شمع‌های معطر
تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان چیست؟
با شناخت کلی که از عصاره‌های گیاهی به دست آوردیم، حالا بسیار جالب خواهد بود که بدانیم تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان چیست و برای چه نوع اختلالات یا کاستی‌هایی می‌توانند موثر واقع شوند یا آن‌ها را رفع کنند. به‌طور کلی اثرگذاری اسانس‌ها به‌شکل‌های زیر صورت می‌گیرد:
– ایجاد حس آرامش و تمدد اعصاب
– کمک به کنترل استرس
– بهبود کیفیت خواب
– کاهش علائم اضطراب
– تسکین نگرانی‌های عاطفی
در ادامه با معرفی برخی از اسانس‌ها و خاصیت آن‌ها آشنا می‌شویم:
کندر: بهبود خلق‌وخو، تقویت آرامش، کاهش افسردگی
بابونه: افزایش آرامش، تسکین افسردگی، رفع اضطراب
گریپ فورت: نیرودهنده، انرژی‌بخش، کمک به کاهش هوس مصرف مواد در دوره ترک اعتیاد
اسانس‌های موثر در کاهش اضطراب و استرس
اسطوخودوس
روغن گل رز
بابونه رومی
کندر
مرکبات برگامیا
روغن لیمو
ترنج
روغن نعناع
اسانس‌های موثر بر تسکین افسردگی و افزایش خلق‌وخو
ترنج
اسطوخودوس
یلانگ یلانگ
بابونه رومی
چوب سدر
عصاره‌های حامی خواب آرام
اسطوخودوس
بابونه رومی
یلانگ یلانگ
ترنج
وتیور
اسانس‌های کمک کننده به کاهش PTSD یا استرس پس از سانحه
اسطوخودوس
ترنج
یلانگ یلانگ
مرم گلی
کندر
بابونه
چوب صندل
ماندارین
گل رز
جمع‌بندی
مطالعات زیادی تاثیرات اسانس ها بر سلامت روان را اثبات می‌کنند. این مواد بهعنوان عصاره‌های گیاهی به‌صورت ماده‌ای غلیظ از بخش‌های مختلف مثل ساقه، دانه، ریشه، گل، برگ و… به دست می‌آیند و استخراج آن‌ها با روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. امیدواریم این مطالب از سایت کارن تجارت برایتان مفید بوده باشد
همچنین مطالبی درباره:سفری به دنیای اسانس لیمو
بدون دیدگاه